ENDODONTİ (KANAL TEDAVİSİ)

Endodonti, dişin iç yapısını oluşturan dokulardaki sorun ve hastalıklarla ilgilenen diş hekimliği dalıdır. Bu alanın en yaygın uygulanan işlemi kanal tedavisidir.

Endodonti;  pulpa ve  periapikal dokularda meydana gelen sorunların tedavilerinde uzmanlaşmış alandır. Dişin iç kısmında pulpa adı verilen yumuşak bir doku bulunur. Bu doku enfekte olduğunda diş köklerine zarar verebilir. Dişin iç kısmındaki bu doku; derin diş çürüğü, kırık ya da çatlamış dişler, dişeti hastalığı gibi nedenlerle enfekte olabilir. Bu enfekte doku tedavi edilmezse ağrı ve apse oluşumuna yol açabilir. Endodontik tedaviler enfekte dokunun temizlenmesi ve dişin korunması için gereklidir. Endodontik uygulamalar arasında en yaygın olan kanal tedavisi genellikle şu şekilde yapılır.

• Öncelikle tanı ve planlama yapılır. Dişin radyografisi çekilerek dokuların durumu değerlendirilir.
• Dişteki çürük dokusu temizlendikten sonra pulpaya ulaşım sağlanır.
• Enfekte pulpa dokusu çıkarılıp kanal temizliği yapılır. Dişin içi temizlenir ve şekil verilir.
• Kanallar bakterilerden arındırılacak şekilde dezenfeksiyon yapılır.
• Temizlenen kanallar biyouyumlu bir madde ile doldurulur.
• Diş daimi bir dolgu ya da kuron kaplamalar ile restore edilir.

Kanal tedavisi, dişin içinde bulunan ve pulpa adı verilen yumuşak dokunun iltihaplandığı durumlarda uygulanan bir tedavidir. Pulpa, dişin beslenmesini ve duyarlılığını sağlayan damar ve sinirlerden oluşur. Ancak bu dokunun zarar görmesi, enfekte olması ya da ölmesi durumunda kanal tedavisi gerekmektedir. Bu tedavi sırasında, dişin zarar görmüş ya da ölmüş olan pulpa dokusu temizlenir. Temizleme işlemi  genellikle lokal anestezi altında gerçekleştirilir. Bu sayede hastanın herhangi bir ağrı veya rahatsızlık hissetmesi engellenir. Dişin içi özel aletlerle temizlenir ve şekillendirilir. Ardından dişin iç kısmı özel materyallerle doldurulur. Bu işlemin ardından diş çoğu zaman dolgu veya bir kuronla restore edilir.

Endodonti sadece kanal tedavisi değil, aynı zamanda kök ucunda meydana gelen enfeksiyonlar , travma sonrası diş tedavileri ve diş eti  içindeki kistler gibi durumların tedavisine de bakar. Endodontinin ilgilendiği tedavi alanları;

• Derin diş çürükleri
• Diş kökünün iltihaplanması
• Dişlerin çatlaması veya kırılması
• Dişin iç kısmında pulpa dokusunun iltihaplanması

Endodontik tedavi, diş kaybını önlemek için son seçenek olarak düşünülebilir. Bu tedavi ile dişin çekilmeden normal işlevine devam edebilmesi ve estetik görünümünün korunması amaçlanır. Diş hekimleri tarafından sıkça uygulanan bu işlemlerde başarı oranı oldukça yüksektir.

Kanal Tedavisinin Tamamlanması Ne Kadar Sürer?

Kanal tedavisi yaklaşık olarak  30 ila 90 dk arasında sürebilmektedir. Bu süre dişteki kök sayısına ve dişin anatomik yapısına göre değişmektedir. Çoğunlukla tek seans tedaviler yapılsa da enfeksiyon, kanal tekrarı gibi durumlarda diş içerisine ilaç konularak birden fazla seansta tedavi yapılması gerekebilmektedir.

Kanal Tedavisinden Sonra Dişe Başka Bir İşlem Yapılması Gerekli midir?

Kanal tedavisi sonrasında, dişin üst restorasyonunun yapılması gerekmektedir. Dişteki sert doku kaybının tamiri ve dişin doğru şekilde tekrar restore edilmesi, kanal teravisinin başarısı için çok önemlidir. Kanal tedavisi sonrası madde kaybı daha az olan dişlerde dolgu yapılırken, daha fazla madde kaybı olan dişlerde onley ya da kaplama gibi tedavilere başvurulmaktadır. Restorasyon aşamasının başarısı dişin ağızda daha uzun süre kalması için oldukça önemlidir.

Daha Önce Kanal Tedavisi Yapılmış Bir Dişte Tekrar İltihaplanma Görülebilir mi? Kanal Tedavisi Tekrarlanır mı?

İyi bir şekilde yapılmış kanal tedavilerinde başarı şansı oldukça yüksektir. Ancak bazı durumlarda tekrar enfeksiyon görülebilmektedir. Bu tarz vakalarda dişin durumuna göre kanal tedavisi tekrarı( Retreatment) ya da çekim gibi tedavilere başvurulmaktadır. Kanal tedavisi tekrarı ilk kanal tedavisine göre daha zor ve uzun bir tedavi olmasına karşın uygun vakalarda ve doğru uygulandığında dişin ağızda tutulması açısından büyük yarar sağlamaktadır.

Kanal Tedavisi Sırasında Ağrı Hissedilir mi?

Kanal tedavisi öncesi diş ve çevre dokular lokal anestezi ile uyuşturulur. Tedavi sırasında hasta ağrı hissetmez. Bazı vakalarda hasta az da olsa rahatsızlık hissedebilir. Bu tarz durumlar yardımcı anestezi teknikleri ile kolayca çözümlenmektedir.

Hangi Durumlarda Kanal Tedavisi Uygulanmaktadır?

Diş çürüğünün pulpaya ulaşması, travma, enfeksiyon gibi durumlarda kanal tedavisi gerekebilmektedir. Hekiminiz gerekli klinik ve radyografik muayeneyi yaparak gerekli tedavinin yapılması için sizi yönlendirecektir.

Kanal Tedavisi Gerektiren Durumlar

• Dişte kendiliğinden görülen ağrı,
• Geceleri artan ve ağrı kesicilerle bile geçmeyen ağrı,
• Soğuk, sıcak veya dişe temas gibi bir dış etkenle tetiklenen ağrının uzun süre devam etmesi,
• Dişin etrafında, dişetinde ve ilgili lenf bezlerinde görülen şişlik,
• Dişin enfekte olması sonucu oluşan fistül veya dişte oluşan renkleşme.

Bununla birlikte, canlılığını kaybeden dişler herhangi bir şikayete neden olmayabilir. Bu durum, kanal tedavisi ihtiyacının olmaması olarak algılanmamalıdır.

Kanal Tedavisi Yapıldıktan Sonra Ağrı Olur mu?

Kanal tedavisi yapılan bir dişin pulpası çıkartılmış olduğundan, soğuk-sıcak gibi dış uyaranlara karşı dişte ağrı oluşması söz konusu değildir. Eğer tedavi öncesinde ilgili dişte ağrı veya iltihap varsa tedaviyi takip eden ilk bir kaç günde özellikle çiğneme gibi dişin üzerine baskı gelen durumlarda hafif ağrı hissedilmesi normaldir.

Kanal Tedavisinden Sonra Nelere Dikkat Etmeliyiz?

Kanal tedavisinden sonra bazı noktalara dikkat etmek hem iyileşmeyi  hızlandırır hem de dişin ömrünü uzatır. Dikkat edilecek noktalar şu şekilde sıralanabilir;

• Kanal tedavisinden hemen sonra diş çiğnemelere karşı hassastır, bu dişlerle ilk bir kaç gün çiğneme yapılmamalı veya çiğneme esnasında dikkat edilmelidir.
• Tedavi sonrası bir süre hafif ağrı kesiciler ve antiinflamatuvar ilaçlar kullanmak iyileşme sürecini kolaylaştıracaktır.
• Sert gıdaların ısırılmasından kaçınılmalıdır, diş cansız olduğu için kırılabileceği unutulmamalıdır.
• Kanal tedavisini takiben dişte renk değişimi oluşabilir, bu durumda beyazlatma tedavisi uygulanabilir.
• Kanal tedavisi olan dişteki dolguda kırık oluşursa vakit kaybetmeden hekime başvurulmalıdır.
• Lezyonlu bir dişe kanal tedavisi yapılmışsa iyileşmenin takip edilmesi gerektiği unutulmamalıdır.
• Kanal tedavisinin çekimden önce denenen bir tedavi olduğu unutulmamalıdır.
• Yılda en az bir kez diş hekimine kontrole gidilmelidir.

Kanal Tedavisi Sonrasında Ağrım Geçmezse Ne Yapmalıyım 

İlerleyen zamanlarda ağrınız hala devam ediyorsa kanal dolgusu eksik veya yetersiz yapılmış olabilir, bu durumda genellikle “Retreatment” adı verilen, kanal dolgusunun sökülerek, kök kanalının temizlenip, yeniden doldurulması işlemi uygulanır.

Kanal Tedavisi Belirtileri ve Teşhisi

• Kanal tedavisine ihtiyaç duyan hastalar, genelde hiç bir dış etken olmadan başlayan ani ve şiddetli ağrı duyarlar. Özellikle gece uykudan uyandıran ağrı, dişin pulpasının (damar ve sinir paketi) iltihaplandığının önemli belirtisidir.

• Hastanın ağrı duymadığı çok derin çürüklerde ise diş ölmüştür ve dişin kök ucunda lezyon oluşumu vardır. Bu tip vakaların teşhisi, yüzde şişme olmasıyla ya da ilgili bölgenin röntgeninin çekilmesi sonucu diş hekimi tarafından konur.

• Yüzde şişlik oluşturan dişin, şiş indikten sonra çekilmesi gerektiğiyle ilgili yanlış bir düşünce bulunmaktadır. Bu durumdaki diş bile kanal tedavisi (endodonti) yapılarak kurtarılabilir ve diğer sağlıklı dişler gibi size yıllarca hizmet edebilir.

• Kanal tedavisi genellikle tek seans şeklinde yapılmaktadır. Bazı durumlarda 2-3 seans şeklinde de yapılabilmektedir.

Kanal Tedavisi Neden Yenilenir?

• İlk yapılan kanal dolumunun çeşitli sebeplerle yeterli olmaması
• Kanal tedavisinin herhangi bir aşamasında yaşanan problemler, örneğin anatomik sebeplerle ulaşılamayan alanların kalmış olması gibi
• Tedavinin bitiminden sonra üst dolgunun kırılması ya da sızdırması
• İlgili dişte yeni bir çürük ya da kırık meydana gelmiş olması sonucu kanal dolumunun enfekte olması
• Mevcut enfeksiyonun inatçı olmasına bağlı kanal tedavisi ile iyileşmeyip, kanalların içinde ilaç bekletmeyi gerektirmesi gibi sebepler, kanal tedavisinin yenilenmesini gerektirmektedir.